ΟΔΗΓΟΣ για την έναρξη στερεών τροφών

1. Στήριξη της κεφαλής και του κορμού – κάθεται με ασφάλεια

2. Συντονισμός λεπτών κινήσεων που του επιτρέπει να βλέπει, να πιάνει το φαγητό του και να το φέρνει στο στόμα.

3. Κατάποση τροφής και κατάργηση αντανακλαστικού tongue thrust

• Η κατάλληλη ώρα

Η πρώτη προσπάθεια χορήγησης στερεών τροφών μπορεί να γίνει οποιαδήποτε ώρα της ημέρας είναι βολική για τη μητέρα και το παιδί. Τα βρέφη είναι πιο δεκτικά σε κάτι καινούριο όταν είναι ξεκούραστα και καλοδιάθετα οπότε ίσως είναι καλύτερα το πρώτο γεύμα που θα αντικατασταθεί να είναι αυτό των φρούτων στις 10-11 π.μ. το πρωί ή το μεσημεριανό μεταξύ 1-2 μ.μ.

• Ομαλή μετάβαση

Για ομαλότερη μετάβαση, την πρώτη φορά, ξεκινήστε το γεύμα που σκοπεύετε να αντικαταστήσετε με γάλα ώστε το βρέφος να μην είναι υπερβολικά πεινασμένο, συνεχίστε με 2-4 μικρές κουταλιές στερεάς τροφής και ολοκληρώστε με γάλα (φόρμουλα ή θηλασμό). Προοδευτικά αυξάνετε την ποσότητα της στερεάς τροφής (τη δεύτερη μέρα 6 κουταλιές και γάλα, την τρίτη μέρα 10 κουταλιές και γάλα, έπειτα ¼ κρέμας και γάλα, έπειτα 1/2 κρέμας και γάλα κλπ) ώστε σε ένα διάστημα 7 – 10 ημερών να έχει αντικατασταθεί πλήρως ένα γεύμα γάλακτος από ένα μπολ στερεάς τροφής (περίπου 150 ml). Με τον τρόπο αυτό το βρέφος αντιλαμβάνεται τη μετάβαση σε ένα διαφορετικό τρόπο σίτισης πια και ο μαστός της θηλάζουσας μητέρας μειώνει σταδιακά την παραγωγή του τη συγκεκριμένη ώρα της ημέρας.

• Ενθουσιώδης περιγραφή

Κατά τη διάρκεια του γεύματος μιλήστε στο μωράκι σας και περιγράψτε με ενθουσιασμό την καινούρια αυτή εμπειρία και το πόσο νόστιμο είναι αυτό το καινούριο φαγητό! Καλό είναι να αποφύγετε τους αντιπερισπασμούς με παιχνίδια και οθόνες και απλά να το συνοδεύσετε στο φαγητό! Τα γεύματα είναι ευχάριστες στιγμές χαλάρωσης για όλη την οικογένεια!

• Η κατάλληλη σύσταση

Όλες οι κρέμες είναι τόσο πιο πλήρως αλεσμένες και υδαρείς, όσο πιο μικρό είναι το μωρό. Η σύσταση πρέπει να είναι τέτοια ώστε μόλις να στέκονται στο κουτάλι.  Αντίθετα, γίνονται πιο παχύρευστες όσο μεγαλώνει. Για καλύτερη ανάδευση των αλεσμένων τροφών χρησιμοποιούμε πιρούνι.

• Το κατάλληλο μέρος – Οικογενειακό τραπέζι

Είναι σημαντικό το βρέφος να τοποθετείται στο καρεκλάκι του κατά τη διάρκεια του γεύματος στερεών, να χρησιμοποιεί τα κατάλληλα σκεύη φαγητού και να βρίσκεται πάντα υπό την επίβλεψη ενήλικα. Δε θα πρέπει να τοποθετείται ποτέ τη στερεά τροφή σε μπιμπερό διότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική χορήγηση τροφής και επομένως υπερβολική πρόσληψη βάρους. Επιπλέον είναι σημαντικό να εκπαιδευτεί το βρέφος στο νέο αυτό τρόπο σίτισης- πλέον τρώει καθιστό, διακεκομμένες μπουκιές και σταματά όποτε χορτάσει Μάθετε να αναγνωρίζετε το αίσθημα πείνας και κορεσμού του βρέφους και να ανταποκρίνεστε με  σεβασμό σε αυτά. Έχετε υπόψη ότι το βρέφος καθώς μεγαλώνει θα προτιμά να τρώει μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας στο τραπέζι και αυτό αποτελεί μια υγιεινή κοινωνική και διατροφική συνήθεια που είναι ωραίο να εφαρμόζετε.

• Baby-led

Υπάρχουν βρέφη που δεν δείχνουν προτίμηση σε κρέμες και κουτάλι, αλλά προτιμούν από την αρχή ή από πολύ νωρίς τροφές μαλακές αλλά σχηματισμένες και με το χέρι. Εάν ενδιαφέρεστε για αυτόν τον τρόπο εισαγωγής στερεών τροφών, συμβουλευτείτε βιβλία και πηγές για το baby-led weaning.  Προετοιμαστείτε για μια μοναδική εμπειρία εξερεύνησης μαζί με το μωράκι σας!!!

• Ώρα για finger food

Ανάλογα  με την ετοιμότητα του παιδιού, από την ηλικία των 7 με 9 μηνών είναι απαραίτητο να δώσουμε στο παιδί ευκαιρίες για μάθηση στην μάσηση μη αλεσμένων, μαλακών τροφών, πάντα υπό επίβλεψη. Επίσης, πρέπει έως το πολύ 9 μηνών να ενθαρρύνουμε το βρέφος να αναπτύξει τις δεξιότητές του και την πρωτοβουλία του για να φάει finger foods. Οι πρώτες δοκιμές γίνονται με κομμάτι πχ μπανάνας, βρασμένου λαχανικού, ψωμιού κλπ ενδιάμεσα των γευμάτων, σε μορφή σνακ, αλλά και στα γεύματα. Χρειάζεται υπομονή γιατί τα βρέφη και νήπια χρειάζονται περισσότερο χρόνο στο φαγητό, αλλά και θα προκαλέσουν μεγαλύτερη αναστάτωση στην προσπάθειά τους να χειρίζονται την τροφή.

• Εμπειρία αισθήσεων

Προσφέρετε στο μωρό σας απλές και ανεπεξέργαστες τροφές. Η γνωριμία με την τροφή απαιτεί τη συμμετοχή όλων των αισθήσεων οπότε καθώς το μωρό σας μεγαλώνει δώστε του την ευκαιρία να πιάσει το φαγητό του και να το φέρει μόνο στο στόμα, να το επεξεργαστεί, να το μυρίσει και να παίξει μαζί του και…. αφήστε το καθάρισμα για αργότερα!

• Συνεχίστε θηλασμό κατά απαίτηση του μωρού

Είναι σημαντικό η εισαγωγή στερεών τροφών να γίνεται με παράλληλη συνέχιση του μητρικού θηλασμού κατά απαίτηση του παιδιού. Τα γεύματα στερεών τροφών αρχικά τουλάχιστον δεν αντικαθιστούν τον θηλασμό αλλά τον συμπληρώνουν. Ο θηλασμός συνεχίζει κατά απαίτηση του βρέφους και πρέπει να είναι συχνός, όχι αυθαίρετα 2 φορές την μέρα. Η ταχύτητα εισαγωγής ενός, δύο και τριών γευμάτων την ημέρα εξατομικεύεται για κάθε παιδί. Η εισαγωγή πολύ γρήγορα τριών ή περισσότερων γευμάτων φέρει τον κίνδυνο της απότομης μείωσης του μητρικού θηλασμού. Κάθε γεύμα καλό είναι να εισάγεται με διαφορά 7-10 ημερών ώστε να προσαρμόζεται και το στήθος στη μείωση των γευμάτων γάλακτος. Ενδιάμεσα το βρέφος εξακολουθεί να θηλάζει ή αργότερα αντικαθιστά το γάλα με γιαούρτι ή τυρί με τη μορφή σνακ.

• Τα πρώτα δοντάκια

Από την ανατολή του πρώτου δοντιού, θα πρέπει αυτό να καθαρίζεται κάθε βράδυ μετά το τελευταίο γεύμα γάλακτος αρχικά με γάζα εμποτισμένη με νερό ή γαντακι σιλικόνης κι έπειτα με βρεφική οδοντόβουρτσα και οδοντόκρεμα.

Βασικοί κανόνες εισαγωγής

Περί τους έξι μήνες της ζωής το βρέφος έχει αυξημένες ανάγκες σε τροφές πλούσιες σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία, όπως ο σίδηρος και ο ψευδάργυρος. Η βασική τροφή για την ανάπτυξη του βρέφους το δεύτερο εξάμηνο ζωής είναι τα δημητριακά και όχι το γάλα.

Δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα ότι συγκεκριμένη σειρά εισαγωγής στερεών τροφών υπερτερεί κάποιας άλλης. Η έναρξη  προτιμάται να γίνεται με τροφές πλούσιες σε σίδηρο ιδιαίτερα για βρέφη που θηλάζουν αποκλειστικά κι έτσι φρούτα, λαχανικά και κρέας είναι οι πρώτες τροφές που προτιμώνται να εισαχθούν. Σταδιακά αυξάνεται η ποικιλία και η ποσότητα.

Επίσης βασική διαφορά σε σχέση με το παρελθόν είναι ότι πλέον οι περισσότερες τροφές ακόμα και οι αλλεργιογόνες μπορούν να εισαχθούν στη διατροφή του βρέφους από την ηλικία των 6 μηνών, εφόσον δεν υπάρχει οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό σοβαρής αλλεργίας. Σε αντίθετη περίπτωση, θα πρέπει να ενημερώσετε τον παιδίατρό σας και ενδεχομένως να διαφοροποιηθούν ανάλογα οι χρόνοι εισαγωγής κάποιων τροφών.

Εισάγετε ένα καινούργιο τρόφιμο ανά 3-4 μέρες. Εάν το βρέφος εμφανίσει συμπτώματα όπως εξάνθημα, δυσκοιλιότητα, έμετο, διαρροϊκές κενώσεις, ή οτιδήποτε άλλο περιορίστε την ύποπτη τροφή από το διαιτολόγιό του και επικοινωνήστε με τον παιδίατρό σας.

Όποιο τρόφιμο έχει δοκιμαστεί και είναι καλά ανεκτό μπορεί να παραμένει στο διαιτολόγιο, ενώ προστίθενται καινούργια τρόφιμα για ποικιλία, σε διάφορους συνδυασμούς ή προοδευτικά σε συνδυασμούς που προσομοιάζουν σε συνταγές που μαγειρεύουμε στο σπίτι. Δεν είναι χρήσιμο να μπαίνουν πολλά τρόφιμα μαζί κάθε μέρα, αλλά καλύτερα να εναλλάσσονται προσφέροντας ποικιλία στη γεύση για το βρέφος και να το μυήσουν στις γεύσεις των φαγητών της οικογένειας. Στόχος είναι προοδευτικά η οικογένεια να μαγειρεύει ένα φαγητό (πχ. Φακή, καρότο, κρεμμύδι, ντομάτα) που απλά θα ρίχνει λάδι και αλάτι επιπλέον για τους ενήλικες.

Δείξτε υπομονή με τις νέες γεύσεις. Ένα μωρό χρειάζεται φυσιολογικά έως και παραπάνω από 10 εκθέσεις σε νέα τροφή για να την δεχτεί και να την συνηθίσει. Μην θεωρείτε ότι η άρνηση για μια ή δυο φορές είναι μόνιμη, αλλά επιμένετε να προσφέρετε και τις επόμενες μέρες την τροφή. Ή μπορείτε να δοκιμάσετε να τη δώσετε και μετά από λίγες μέρες εκ νέου. Στα φρούτα ή αργότερα στο απογευματινό μπορεί να προστεθεί μητρικό γάλα, με σκοπό να γίνει πιο εύληπτο από το βρέφος.

Το βρέφος είναι φυσιολογικό να προτιμά το γάλα όποτε είναι άρρωστο. Αποφύγετε καινούργιες τροφές όταν το παιδί είναι άρρωστο ή έχει εμβολιαστεί και προτιμήστε αγαπημένες τροφές σε αυτές τις περιστάσεις.

Κατηγορίες τροφών

Νερό: Από την έναρξη στερεών τροφών ξεκινήστε να προσφέρετε στο μωρό νερό, με εκπαιδευτικό ποτηράκι, ανοιχτό ποτήρι, ποτήρι τύπου 360 ή ποτήρι με καλαμάκι. Το κύριο υγρό πέραν του μητρικού γάλακτος πρέπει να είναι το νερό, και όχι χυμός, ξένο γάλα ή τσάι. Πρέπει να αποθαρρύνεται η κατανάλωση από το βρέφος τσαγιού ή άλλων ροφημάτων όπως χαμομήλι. Δεν έχουν αποδεδειγμένο όφελος, αλλά αντίθετα φέρουν κινδύνους μη απορρόφησης σιδήρου. Μπορείτε να προσφέρετε στο μωρό το νερό που πίνετε στο σπίτι σας από το ελεγμένο δίκτυο πόλεως, που δεν θα το βράσετε πριν (εφόσον το μωρό είναι πάνω από 6 μηνών).

Σταματήστε την αποστείρωση. Αν το μωρό σας δεν πίνει μητρικό γάλα, συνεχίζετε να βράζετε το νερό για το γάλα του 1 λεπτό της ώρας (όσο βράζει ο βραστήρας). Μη βράζετε μπιμπερό, κουταλάκια, πιάτα κλπ.

Φρούτα: Προτιμήστε φρέσκα φρούτα εποχής. Παραδείγματα φρούτων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν αρχικά είναι μήλο, αχλάδι, μπανάνα, αβοκάντο, πεπόνι, καρπούζι, μάνγκο. Στην συνέχεια προσθέστε πορτοκάλι, μανταρίνι, φράουλα, ροδάκινο, ακτινίδιο. Προτιμήστε βιολογικά προϊόντα τουλάχιστον για τους πρώτους μήνες χορήγησης της στερεάς τροφής, ή αξιοποιήστε τον κήπο σας. Διαλέξτε ώριμα, φρέσκα και μυρωδάτα φρούτα σε όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου για να προσφέρετε στο μωρό μας πλούσιο μείγμα διαφόρων βιταμινών. Στα φρούτα μπορεί επίσης να προστεθεί βρώμη που διευκολύνει και τις κενώσεις του βρέφους. Η κατανάλωση φρέσκου χυμού – αν και δε συστήνεται στη βρεφική ηλικία – δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 100ml το 24ωρο και πρέπει να δίνεται με βρεφικό ποτηράκι.

Λαχανικά: Προτιμήστε φρέσκα λαχανικά εποχής. Παραδείγματα λαχανικών που μπορούν αρχικά να δοθούν είναι: γλυκοπατάτα, πατάτα, καρότο, μπρόκολο, κολοκυθάκι, φασολάκι, κουνουπίδι, σέλινο, αρακάς, ντομάτα, κρεμμύδι. Από την αρχή στα λαχανικά προσθέστε μια κουταλιά ωμό ελαιόλαδο στο τέλος. Είναι καλό να υπάρχει ποικιλία, να μην συνδυάζονται υπερβολικά πολλά λαχανικά μαζί και οι συνδυασμοί να προσομοιάζουν σε συνταγές της οικογένειας. Στην πορεία μπορούν να προστεθούν όλα τα λαχανικά, όπως και μυρωδικά (πχ μαιντανός, άνιθος, ρίγανη κλπ). Είναι καλό τα λαχανικά να μαγειρεύονται όσο το δυνατόν λιγότερο – είτε στον ατμό είτε σε γρήγορο βράσιμο. Μπορεί να προστεθεί ζωμός κρέατος, μητρικό γάλα, αλεύρι βρώμης, ρύζι, λεμόνι.

Κρεατικά: Στα λαχανικά μπορείτε να προσθέσετε το κρέας. Ενδεικτική ποσότητα κρέατος για αρχή είναι περίπου τα 30 γραμμάρια. Είναι καλό το κρέας να συνδυάζεται κυρίως με λαχανικά (πχ λεμόνι, ντομάτα) γιατί η βιταμίνη C ενισχύει την απορρόφηση σιδήρου και όχι με γαλακτοκομικά, που μπορεί να εμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου. Ακολουθήστε τις αρχές της μεσογειακής διατροφής και προσφέρετε κρέας (κόκκινο και λευκό) 3 με 5 φορές την εβδομάδα, ενώ αφήστε κάποιες μέρες της εβδομάδας για σκέτα λαχανικά, όσπρια και ψάρι. Πέρα από κοτόπουλο, μπορείτε σταδιακά να εισάγετε γαλοπούλα, αρνί, κατσίκι, κουνέλι.

Ψάρι μπορεί να προστεθεί στην διατροφή του βρέφους μετά τους 6 μήνες. Ψάρια που μπορείτε να δώσετε είναι γλώσσα, μπακαλιάρο, προσφυγάκι, σαρδέλα,  τσιπούρα. Η κατανάλωση ψαριού μια με δύο φορές την εβδομάδα είναι πολύτιμη για το βρέφος.

Όσπρια: Εισάγετε τα όσπρια σταδιακά, βάζοντας πχ λίγη φακή στην χορτόσουπα. Μετά τις πρώτες δοκιμές μπορείτε να φτιάξετε κανονική φακή, με ελαιόλαδο από πάνω και χωρίς αλάτι. Ακολουθούν ρεβύθια, φάβα, φασόλια.

Ξηροί καρποί: Οι ξηροί καρποί μπορούν να εισαχθούν μετά τον 6^ο μήνα σε παιδιά χαμηλού κινδύνου για εμφάνιση αλλεργιών με τη μορφή εντελώς απαλού αλείμματος μέσα στην απογευματινή κρέμα, το γιαούρτι ή σε παρασκευές.  Οι ξηροί καρποί στην κανονική μορφή τους θα πρέπει να αποφεύγονται τουλάχιστο ως τα 4 έτη για τον κίνδυνο εισρόφησης.

Δημητριακά – εισαγωγή γλουτένης:  Από 6 μηνών και οπωσδήποτε πριν το κλείσιμο των 7 μηνών είναι απαραίτητο να εισαχθούν σταδιακά δημητριακά που περιέχουν γλουτένη σε μικρές αρχικά ποσότητες. Δημητριακά που δεν περιέχουν γλουτένη κι έτσι μπορούν να χορηγηθούν και πριν τον 6^ο μήνα είναι το ρύζι, το καλαμπόκι, η κινόα, το κεχρί. Δημητριακά με γλουτένη είναι το σιτάρι, το κριθάρι και η σίκαλη, ενώ η βρώμη δεν έχει γλουτένη αλλά μπορεί να φέρει ίχνη. Στην αρχή μπορεί να εισαχθεί αλεύρι βρώμης στα φροούτα ή ζυμαρικά στη χορτόσουπα, ενώ αργότερα μπορούν να γίνουν η βάση για το τρίτο απογευματινό γεύμα. Έτσι μπορεί να εισαχθεί στη χορτόσπυπα/κρεατόσουπα κριθαράκι (με γλουτένη), αστράκι (με γλουτένη), άλλα ζυμαρικά (με γλουτένη), πλιγούρι (με γλουτένη), κους – κους (με γλουτένη),, ρύζι (χωρίς γλουτένη), κινόα (χωρίς γλουτένη), τραχανάς (με γλουτένη και πιθανως αυγό, γάλα). Τα παραπάνω μπορεί να χρησιμοποιηθούν αργότερα και για απογευματινό τρίτο γεύμα πχ κρέμα βρώμης, κρέμα από κεχρί ή αργότερα αστράκι με κόκκινη σάλτσα και τυρί ή τραχανάς.

Για απογευματινό υπάρχει και η επιλογή της έτοιμης κρέμας, κυρίως για ευκολία σε δύσκολες συνθήκες και μετακινήσεις. Προτιμήστε τα φρέσκα τρόφιμα του οικογενειακού τραπεζιού που προσφέρουν γενικά υψηλότερη ενέργεια και διατροφική αξία, έχουν λιγότερα απλά σάκχαρα, λιγότερο αλάτι και δεν εθίζουν το βρέφος σε γλυκιά γεύση, σε σύγκριση με έτοιμες επεξεργασμένες κρέμες του εμπορίου. Για απογευματινό μπορεί να χρησιμοποιείται μια καινούργια κρέμα τη φορά και κατά σειρά προτίμησης – από τα λιγότερα στα περισσότερα απλά σάκχαρα – κρέμα με κεχρί ή βρώμη, κρέμα επτά δημητριακών, ρυζάλευρο, αραβόσιτο (φαρίν λακτέ, βανίλια, μπισκοτόκρεμα).

Γαλακτοκομικά: Στον 7ο μήνα (από 6 μηνών) μπορεί να είναι επιλογή το πλήρες λιπαρών γιαούρτι. Τα επιδόρπια γιαουρτιού έχουν περισσότερα απλά σάκχαρα και τείνουν να εθίζουν στην γλυκιά γεύση. Το γιαούρτι δε θα πρέπει να υποκαθιστά το απογευματινό γεύμα δημητριακών. Ανάλατο πλήρες λιπαρών τυρί μπορεί να προστεθεί στο απογευματινό μαζί με δημητριακά ή μαλακό τυρί σε μορφή κρέμας μπορεί να χορηγηθεί με ασφάλεια σαν σνακ. Καλές επιλογές είναι το ανθότυρο και η ανάλατη φέτα.

Κρόκος και λεύκωμα αυγού: Το αυγό μπορεί να προστεθεί μετά τους 6 μήνες, αποτελεί πλούσια πηγή πρωτεϊνών, ιχνοστοχείων και σιδήρου. Κρόκος αυγού προσφέρεται μέρα παρά μέρα ολόκληρος ή μισός καθημερινά. Πρέπει να είναι από την αρχή πολύ καλά βρασμένος για τον κίνδυνο Σαλμονέλλας (βρασμός για 5 min τουλάχιστον). Μπορείτε να τον αραιώσετε με λίγο νερό, λάδι ή γάλα προκειμένου να έχει κρεμώδη υφή. Άλλος τρόπος είναι να τον λιώσετε ελαφρά και να τον προσφέρετε μαζί με τη φρουτόκρεμα. (Κι όμως τους αρέσει πολύ!) Εισάγετε ξεχωριστά στον κρόκο και με διαφορά 3-4 ημερών κα το λεύκωμα.

Τι να αποφύγετε

Για όλο τον πρώτο χρόνο αποφύγετε:

• αλάτι
• μπαχαρικά, πιπέρι
• μαγειρεμένο λάδι
• ζάχαρη
• μέλι
• κονσέρβες
• Έτοιμοι χυμοί, φρουτοποτά ή νέκταρ
• φρέσκο γάλα αγελάδας – κατσίκας πριν το κλείσιμο των 12 μηνών σαν κύρια πηγή γάλακτος του μωρού
• γαλακτοκομικά τύπου light να αποφεύγονται έως τα δύο έτη
• αφεψήματα (τσάι, χαμομήλι)

Συντήρηση φαγητού

• Εφόσον είναι δυνατό μαγειρέψτε καθημερινά φρέσκο φαγητό για το μωράκι σας
• Αποθηκεύστε φρέσκο μαγειρεμένο φαγητό του μωρού σε καθαρό βάζο στο ψυγείο για 2 ημέρες ή κατευθείαν στην κατάψυξη για 2 μήνες
• Πετάξτε φαγητό που έχει έρθει σε επαφή με σάλιο
• Φαγητό που έχει αποψυχθεί και έχει ζεσταθεί θα πρέπει να καταναλωθεί. Εάν δεν καταναλωθεί θα πρέπει να πεταχτεί
• Εάν χρησιμοποιείτε για το ζέσταμα φαγητού φούρνο μικροκυμάτων αναδεύστε καλά πριν δώσετε την τροφή στο μωρό σας για να επέλθει ομοιόμορφη θερμοκρασία στο φαγητό
• Για τις έτοιμες τροφές να ελέγχετε πάντοτε ημερομηνίες λήξεις.

Μετά το έτος, το νήπιο πλέον εισάγεται στην διατροφή του υπόλοιπου σπιτιού. Στόχος είναι το αργότερο έως 18 μηνών να τρώει φαγητό από το οικογενειακό τραπέζι – χωρίς υπερβολές στο αλάτι – στα πλαίσια των αρχών υγιεινής, μεσογειακής διατροφής που ισχύουν και για μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες, με τρόφιμα όσο γίνεται πιο αγνά, φρέσκα, τοπικά παραγόμενα. Καλό είναι προοδευτικά να γίνει μετάβαση σε μη αλεσμένες τροφές.

Μετά το έτος το νήπιο μπορεί με ασφάλεια να πιει γάλα αγελάδος ή κατσίκας ενώ μπορεί να ενταχθεί στη διατροφή του το μέλι. Αποφεύγεται η ζάχαρη για όσο περισσότερο γίνεται (μπορεί να προσφερθεί ένα υγιεινό σπιτικό γλυκό με λίγη ζάχαρη μία φορά την εβδομάδα). Σοκολάτα δίνεται όταν αρχίσει το παιδί και πηγαίνει σε παιδικά πάρτυ!

Θα πρέπει το νήπιο να τρώει 3 κύρια γεύματα ημερησίως (πρωινό, μεσημεριανό και βραδινό φαγητό) και 2 σνακ σε βαθμό που αυτά δεν αναστέλλουν την όρεξη για τα κυρίως γεύματα. Το βραδινό φαγητό είναι το ίδιο με το μεσημεριανό φαγητό της οικογένειας σε μικρότερη ποσότητα (3/4). Υγιεινά σνακ μπορεί να είναι φρούτα, λαχανικά, σπιτικά μπισκότα δημητριακών, ρυζογκοφρέτες ή γιαούρτι. Εφόσον το παιδί δεν θηλάζει, η κατανάλωση συνολικά γαλακτοκομικών δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 300-500ml το 24ωρο. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται φρέσκο γάλα, γιαούρτι (100γρ ισοδυναμούν με 200ml γάλα) και τυρί (30γρ ισοδυναμούν με 150ml γάλα). Το γάλα επομένως περιορίζεται σε δύο ποτήρια ημερησίως πρωί και βράδυ.

Πριν τη συμπλήρωση των 4 ετών δε δίνουμε ξηρούς καρπούς στην αρχική μορφή τους ούτε pop corn για τον κίνδυνο εισρόφησης ξένου σώματος.

Επιπλέον στρογγυλές τροφές όπως ρώγες σταφυλιού, ντοματίνια, μούρα, όσπρια, κεράσια, ελιές, στρογγυλά σοκολατάκια ή ακόμα και μικρά hot dog θα πρέπει να κόβονται πάντοτε στη μέση ακόμα και όταν προσφέρονται σε νήπια.

Το ωμό καρότο και το ωμό μήλο είναι σκληρές τροφές που δύσκολα μπορεί να μασήσει ένα βρέφος ή νήπιο και αποτελούν τροφές επικίνδυνες για εισρόφηση. Όταν προσφέρονται σκέτα θα πρέπει να είναι βρασμένα.

Το κρέας θα πρέπει επίσης να προσφέρεται με προσοχή. Ο καλύτερος τρόπος είναι με τη μορφή κιμά ή σε μικρά κομμάτια καλά βρασμένο με πολύ μαλακές ίνες.

Αλείμματα σοκολάτας ή ξηρών καρπών (φιστικοβούτυρο κλπ) είναι προτιμότερο να αλείφονται πάνω σε ψωμί ή να ανακατεύονται σε κρέμες ή γιαούρτι αφού όταν τρώγονται με το κουτάλι υπάρχει κίνδυνος να σταθούν στο λαιμό και να προκαλέσουν εισρόφηση.

Καραμέλες, τσίχλες και στρογγυλά ζαχαρωτά καλό είναι να αποφεύγονται γενικώς αφού εκτός του ότι είναι επικίνδυνα για πνιγμονή, δεν έχουν καμιά διατροφική αξία, ενώ αντίθετα είναι επιβλαβή για τα δόντια και οδηγούν σε ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες.